Selecteer Pagina

Lysette Cova: ‘Ik wil dat Rachid trots op mij is!’

Lysette Cova:  ‘Ik wil dat Rachid trots op mij is!’

Door Desi Dijkhuizen

Het verliezen van een kind is voor ouders een schokkende gebeurtenis. De pijn die dat veroorzaakt is onvoorstelbaar. Of het overlijden verwacht of onverwacht komt, het blijft een enorme klap die je leven voorgoed verandert. Op 22 november 2018 nam Lysette’s leven plots een dramatische wending. Haar oudste zoon, Rachid Cova (32), was omgekomen bij een ernstig auto-ongeluk. Vijf maanden na dit incident sprak ‘Support’ met Lysette over Rachid’s leven en het verwerken van het verlies. Als ouder moet je verder, maar het kan zwaar zijn om zelf het leven weer op te pakken terwijl het leven van je kind plotseling is afgebroken. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat het rouwproces na het verlies van een kind intenser is en langer duurt dan bij het overlijden van andere dierbaren.
In de komende Support magazines, zullen we samen met Lysette Cova aandacht besteden aan het rouwproces bij het verliezen van een kind. Met deze artikelen willen we begrip en medeleven bieden aan lotgenoten en ook het taboe op praten over overleden kinderen doorbreken.

“Rachid, beter bekend als Chiti, mijn oudste zoon, leek zowel fysiek als sociaal op mij. Hij was bijzonder intelligent, loyaal aan zijn vrienden en hij stond bekend als een levensgenieter. Hij had, net zoals ik, een extreem karakter. Als hij je mocht, dan gaf hij ook alles om een goede relatie te behouden. Als hij je niet mocht, dan liet hij dat ook meteen merken. Chiti was zeer verantwoordelijk voor zijn werk als air traffic controller. Hij had net voor het auto-ongeluk een vast contract getekend. Zijn zus Tiara was zijn zielsverwant, ze waren als yin en yang. Wij waren één team. Chiti, Tiara en ik. Ik ben de grootste supporter van mijn kinderen. Ik wil dat ze altijd trots op mij zijn”, zegt Lysette met glinsterende ogen aan het begin van het interview. En inderdaad, de personen die Rachid hebben gekend, kunnen meteen de gelijkenissen zien tussen moeder en zoon. 

Rouwverwerking

Gedurende de vijf maanden na het ongeluk heeft Lysette verschillende etappes beleefd voor wat betreft haar rouwproces. Rouwen om één van de meest dierbaren in je leven is een uiterst persoonlijk gebeuren; niemand rouwt op dezelfde manier. “Helaas wordt in onze samenleving het rouwproces  nog niet bespreekbaar gemaakt en dit wordt ook nog eens onderschat. Het rouwen wordt helaas weggestopt. Het rouwproces heeft tijd en aandacht nodig. Negeren lost niets op, aandacht geven wel”, voegt ze toe.
Ondanks dat iedereen op een persoonlijke manier aan rouwverwerking doet, is er volgens de Zwitsers-Amerikaans psychiater Elisabeth Kübler-Ross wel een vast patroon te onderscheiden.
Zij is vooral bekend geworden vanwege haar werk rondom de verschillende etappes van rouwverwerking. Sommige mensen slaan fasen over, anderen blijven lang in één fase hangen of hernemen een eerdere fase. 

Elisabeth Kübler-Ross onderscheidde vijf fasen in het rouwproces 
  1. Ontkenning: De eerste fase van het rouwproces is ontkenning. De waarheid is te erg om te bevatten.
  2. Boosheid: Rouwverwerking is méér dan intens verdrietig zijn. Juist bij rouwenden zie je vaak boosheid. Boosheid op het lot, boosheid op de omgeving en boosheid op iedereen.
  3. Het gevecht aangaan: Veel mensen proberen hun verlies te verwerken door het gevecht aan te gaan of door zichzelf doelen op te leggen.
  4.  Depressie: Wanneer nabestaanden gaandeweg tot de ontdekking komen dat ontkennen, boos worden en/of het gevecht aangaan niet helpen om dit grote verlies te verwerken, volgt vaak de depressieve fase. Deze wordt grotendeels veroorzaakt door de machteloosheid die de rouwende persoon voelt.
  5. Aanvaarding: Hoeveel verdriet en pijn je als nabestaande ook hebt, er komt een dag dat je gaat proberen om het verlies een plekje te geven. 

Lichamelijke reacties

Bij rouw kunnen ook allerlei lichamelijke reacties optreden, zoals vermoeidheid, concentratieproblemen, spanning, hoofdpijn, hartkloppingen, slaapproblemen, geen eetlust of juist heel veel gaan eten, maagklachten en misselijkheid. Als je rouwt, is je weerstand lager. Daardoor ben je ook vatbaarder voor bijvoorbeeld verkoudheid of griep. Het is dus belangrijk om goed voor jezelf te zorgen: voldoende rust nemen, goed eten en lief zijn voor jezelf. Op het moment van dit interview kampte Lysette ook met lichamelijke klachten. Ze had last van haar maag en voelde spanning door haar hele lichaam.
Lysette erkent enkele fases tijdens haar eigen rouwverwerking. “In het begin voelt het alsof je in een donkere tunnel bent beland. Ik leefde in een constante roes. Je vraagt jezelf af waarom dit jou is overkomen. Het is zo moeilijk om te beseffen wat er eigenlijk gaande is en te accepteren dat je je kind nooit meer zal zien. Ik was boos, boos op de hele wereld. Ook leer je mensen kennen, en ontdek je wie je echte vrienden zijn. Drie maanden na het overlijden van Rachid begon ik met het proces van verwerking. Ik ging elke dag tijdens mijn lunchpauze naar zijn graf, totdat ik op een gegeven moment droomde dat ik zijn graf nergens kon vinden. Ik werd helemaal paniekerig! Ik heb deze droom met mijn psycholoog besproken en er werd mij toen gezegd dat het geen zin had om elke dag naar zijn graf te gaan. Spiritueel is Rachid daar niet aanwezig. Sinds die droom ben ik alleen met Pasen daar naartoe geweest. Ik begin langzamerhand te accepteren dat hij er niet meer is. Rachid’s levenspad was ten einde. Hij is opgegaan in een andere dimensie”, vertelt ze verder met een brok in haar keel. 

‘In het begin voelt het alsof je in een donkere tunnel bent beland’

Een nieuwe levensstijl

Lysette kan duidelijk een verschil zien in haar levensstijl, vóór en na 22 November 2018. “Ja, ik was zeker een ander mens. Vóór het ongeluk was ik zeer oppervlakkig bezig in mijn leven. Ik leefde in een comfortzone, was altijd in de sportschool en hechtte aandacht aan materiële waarden. God heeft mij uit deze situatie gehaald op de meest pijnlijke en meest onvoorstelbare manier.
Na het overlijden van Rachid, leefde ik van dag tot dag.
Nu, vijf maanden later, kan ik zeggen dat ik mezelf spiritueel aan het ontwikkelen ben. Ik ben op zoek naar wie ik ben en naar mijn zielendoel. Ik heb een andere kijk op de wereld en ik wil positiever in het leven staan. Vroeger stond ik niet stil bij de kracht van de natuur; maar momenteel hecht ik zoveel waarde aan de zonsondergang. Ik koester de kleine dingen, en ben mezelf op spiritueel gebied aan het ontplooien. Dit is eigenlijk niet zomaar gebeurd. Ik heb vorige week weer een heel bijzondere droom gehad. Rachid mocht voor twee uurtjes weer op aarde zijn en in mijn droom hoorde ik hem zeggen dat hij heel erg gelukkig was waar hij was en dat ik hem moest laten gaan. Dit was het mooiste signaal die ik kon ontvangen! Als je spiritueel aan het ontwaken bent, kan je deze signalen opvatten”, vertelt ze met een kleine glimlach. 

 

Hokjesmentaliteit

Ook duidt Lysette aan dat ze last heeft van het hokjesmentaliteit die heerst op het eiland. Met hokjesmentaliteit wordt bedoeld dat als je iemand ontmoet, je hem of haar, bewust of onbewust, in een hokje plaatst. Je koppelt er een bepaald gedrag of zelfs een waardeoordeel aan. “Ik kan je een voorbeeld noemen. Er heerst een religieuze onverdraagzaamheid voor wat betreft homoseksualiteit en in vele religies wordt aangeduid dat homoseksuelen in de hel zullen belanden. Dat geldt niet voor mijn zoon. Mijn zoon straalde licht uit en had een hart van goud. Geaardheid is niet belangrijk. Het leven draait om innerlijke schoonheid, die niet door iedereen gewaardeerd wordt.” 

 

Tiara

Een broer of zus verliezen betekent het verlies van een gedeeld verleden. Je broer of zus is onderdeel van je afkomst, je milieu en je levensherinneringen. Lysette’s dochter Tiara moet ook het gemis van haar broer verwerken. “Dit hele proces is zeker niet gemakkelijk geweest voor haar. Ik moet eerlijk zijn, dat in het begin mijn focus helemaal bij Rachid lag. Op een dag was ik zo hard aan het huilen dat Tiara tegen me schreeuwde: “Mama, wil je naar Rachid? Ik ben je dochter en ik ben er nog!”. Op dat moment werd ik met de realiteit geconfronteerd. Ik heb een dochter die ook haar moeder nodig heeft. Nu praten we openlijker over onze gevoelens en hoe we emotioneel onze dagen doorbrengen.” 

‘Het is mijn droom om in de toekomst een ‘community’ op te richten met lotgenoten’

Trots

Voor Lysette heeft een rouwproces met emoties te maken. Voor de één zijn deze emoties makkelijk te uiten. Anderen voelen zich juist geïsoleerd en houden hun emoties voor zichzelf. “De herinneringen en onbeantwoorde vragen kunnen je blijven achtervolgen. Dit veroorzaakt piekeren en stress. Het heeft geen zin om in die gedachten te blijven hangen. Je kunt het verleden niet veranderen. Het enige waar je invloed op hebt zijn jouw eigen gedachten. Telkens als ik de neiging heb om terug te denken aan dat ongeluk, probeer ik mijn gedachten te veranderen. 
Het is een moeilijk proces, maar God en Rachid geven mij de kracht om er doorheen te komen. Het is egoïstisch om te zeggen dat ik mijn kind terug op aarde zou willen zien. Rachid is nu gelukkig in het hiernamaals. Het is mijn droom om in de toekomst een ‘community’ op te richten met lotgenoten. Het is belangrijk om ouders die een kind verliezen een helpende hand te bieden en bij te staan in de verwerking van het immense verdriet. Vaak voelen ouders zich onbegrepen of worden ze genegeerd door anderen. Dit gebeurt meestal uit onbegrip of omdat men niet weet wat het is om een kind te verliezen. Niemand kan het verdriet van anderen dragen. Toch is het belangrijk om gesteund te worden door ouders die je kunnen begrijpen omdat zij dezelfde pijnlijke weg aflegden na de dood van hun kind. Ik wil dat Rachid, waar hij ook is, ziet dat zijn moeder een positieve draai heeft gegeven aan haar leven. Ik wil dat hij trots op mij is!” 

 

Loading

Over de auteur

Generic selectors
Exact matches only
Search in title
Search in content
Post Type Selectors
Filter by Categories
Gezond Bewegen
Gezond Denken
Gezond Eten
Gezond Leven
News

Abonneer