Multiple Sclerose

Heeft voeding en leefstijl invloed op de aandoening?

Door: Elisabeth van Dijk

Multiple Sclerose (MS) betekent ‘op meerdere plaatsen in het lichaam voorkomende verhardingen’ en wordt beschouwd als een auto-immuunziekte. In dit geval zijn de verhardingen littekenweefsel, dat ontstaan is doordat het beschermende omhulsel van de zenuwbanen, de myeline, steeds opnieuw wordt afgebroken. De verhardingen bevinden zich in het centrale zenuwstelsel, bestaande uit de hersenen en het ruggenmerg. Het bestaat uit zenuwcellen en hun uitlopers samen met een aantal gespecialiseerde steuncellen, zoals de oligodendrocyten (de eiwitcellen die myeline maken). Doordat de zenuwuiteinden niet meer goed beschermd zijn, werken de zenuwprikkels niet meer naar behoren en worden de boodschappen van de hersenen naar de organen of ledematen niet goed meer doorgegeven. 

MS is onvoorspelbaar en van tevoren is moeilijk te zeggen hoe de aandoening zal verlopen en wat de verschijnselen zullen zijn. Dat heeft te maken met van welke zenuwbaan de beschermingslaag is aangetast en in welke mate. Hoewel MS geen erfelijke ziekte is, zijn er toch genen betrokken bij het ontstaan van deze aandoening. Slapende genen, die wakker worden door omgevingsfactoren zoals bijvoorbeeld een virus (ziekte van Pfeiffer), roken of een ernstig vitamine-D tekort. De oorzaak van MS is nog steeds niet helemaal duidelijk. Wel wijst onderzoek uit dat het immuunsysteem sterk reageert op de myeline, waarbij deze wordt afgebroken. Bij MS dringen immuuncellen het centraal zenuwstelsel binnen en veroorzaken er een ontsteking. Ze beschouwen myeline en oligodendrocyten onterecht als ‘indringer’ en vallen het aan. De oligodendrocyten zullen telkens opnieuw myeline aanmaken (remyelinatie), maar na verloop van tijd sterven ook deze cellen af. Onderzoek richt zich nu dan ook op het opnieuw produceren van oligodendrocyten.

Auto-immuunziekten 

Ons afweersysteem of immuunsysteem verdedigt ons lichaam met speciale cellen en eiwitten tegen indringers zoals bacteriën, virussen en andere schadelijke organismen. Bij een auto-immuunziekte zoals MS ziet het immuunsysteem door een ‘communicatiefoutje’ gezonde en goed functionerende cellen als schadelijk voor de gezondheid. De T-cel, een type ontstekingscel, kan worden gezien als de dirigent van ons afweersysteem. Actieve T-cellen kunnen de bloed-hersenbarrière passeren en vermoedelijk in de hersenen een ontsteking opstarten en in stand houden. T-cellen lijken door iets getriggerd te worden, maar het is nog steeds niet bewezen wat deze trigger is. Er wordt gedacht aan een indringer, zoals het Epstein Bar virus, dat de ziekte van Pfeiffer veroorzaakt, tekorten aan essentiële micronutriënten of aan een leefstijl, die het immuunsysteem verzwakt. In combinatie met de eerder genoemde ‘slapende genen’ kunnen deze triggers wellicht een auto-immuunziekte veroorzaken. Al vroeg in het proces raken er ook andere soorten ontstekingscellen bij betrokken waaronder de zogenaamde B-cellen. De verschillende soorten ontstekingscellen communiceren met elkaar en deze interactie heeft invloed op het immuunsysteem.

Myeline 

Myeline is een actieve, levende, vettige substantie, die is opgebouwd uit vetten, waaronder galactocerebroside, en eiwitten. De vettige substantie wordt door het lichaam aangemaakt uit vetzuren, waaronder omega 3. De lagen celmembraan in myeline worden aan elkaar gekoppeld door speciale eiwitten en vormen zo het beschermende omhulsel van de zenuwbanen. Dit zijn dynamische spiraalvormige structuren. De aminozuursamenstelling van dit myeline basiseiwit is bij MS-patiënten anders, wijst een onderzoek uit 2016 uit.

Voeding en supplementen

Als basis wordt een evenwichtig dieet aanbevolen met veel verse (biologisch dynamische) groenten en fruit, aangevuld met rauwe noten, wilde zeevis, biologische kip, kefir, gefermenteerde groente en biologische volle yoghurt. Er is een aantal voedingsmiddelen dat het beste vermeden kan worden, zoals 1. Verzadigde vetten in de vorm van rood vlees, worst, ham en palmolie. 2. Transvetten in koekjes, crackers en taarten. 3. Gepasteuriseerde koemelk. 4. Suiker in alle vormen. 5. Teveel zout. 6. Geraffineerde koolhydraten zoals pasta en rijst. 7. Gluten. 8. Sterke alcoholische drank, waarbij een matig gebruik van bier of wijn niet nadelig hoeft te zijn. Alle genoemde voedingsmiddelen veroorzaken of verergeren ontstekingen in meer of mindere mate. De ontstekingsverschijnselen blijven vaak jaren verborgen.

Omega 3

Naast een evenwichtig dieet zijn er een aantal supplementen, die een bewezen positieve werking hebben bij MS. Het zenuwstelsel bestaat voor een groot percentage uit vetten, waaronder omega-3 vetzuren. Daardoor heeft omega-3 een gunstig effect op allerlei aandoeningen die gerelateerd zijn aan het zenuwstelsel. Daarnaast heeft omega-3 een gunstig effect op ontstekingen. Uit een recent onderzoek is gebleken dat een combinatie van omega-3 en vitamine-D3 in hoge dosis een gunstige uitwerking kan hebben op MS. Gedurende twaalf weken werd twee maal daags 1000 mg omega-3 gesuppleerd en elke twee weken 50.000 IE (1250 mcg) Vitamine-D3 (cholecalciferol) toegediend. Omdat onze voeding niet meer alle stoffen bevat die wij nodig hebben, is een goede orthomoleculaire multi ook aan te bevelen. Een bloedonderzoek kan eventuele andere tekorten aan het licht brengen, waarbij een arts of erkend therapeut aanvullende supplementen kan voorschrijven, zoals een vitamine B-complex, choline, zink etc.

Kurkuma

In een Japans onderzoek uit 2010 wordt curcumine, de werkzame stof uit geelwortel, aangehaald als uitstekende ontstekingsremmer met neuroprotectieve (bescherming van de zenuwen) eigenschappen. Veelbelovend onderzoek naar tetrahydrocannabinolzuur of THCA, een fytocannabinoïde in de vorm van een zuur, die in ruwe cannabis zit, wordt gedaan. Er zijn vooralsnog echter nog te weinig gegevens beschikbaar om dit wetenschappelijk te onderbouwen.

Leefstijl

Zorg voor voldoende slaap, zeven tot negen uur per nacht, in een goed geventileerde, donkere ruimte. Vermijd smartphones en andere elektrische apparaten dicht bij het bed. Beweging, zowel regelmatige krachttraining als cardio bevordert de nachtrust en vertraagt spierdegeneratie. Een rijk sociaal leven en steun van vrienden en familie is van groot belang voor de kwaliteit van leven.

Bronnen: Artikelen van Prof. dr. Maarten Kole en Prof.dr. Piet Stinissen, PubMed:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/29982544; https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4983062/; https://www.neurology.org