Bepalen de bacteriën in je darmen wat je eet?

Door Elisabeth van Dijk

Er huizen ongeveer 1,5 kilo bacteriën in je darmen en deze hebben allemaal een functie. De bacteriën in je darmen zijn slechts een deel van het microbioom dat je lichaam bevolkt. Het microbioom is de verzameling van micro-organismen die zich in en op ons lichaam bevinden. Micro-organismen zijn ander andere bacteriën, schimmels, virussen en gisten.

De hoeveelheid micro-organismen is zo groot, dat we ruw geschat voor slechts voor 10 procent uit menselijke cellen bestaan. De bacteriebevolking in je darm, ook wel de darmflora genoemd, bevat de meest diverse vorm van micro-organismen, meer dan 1000 tot nu toe bekende bacteriestammen, waaronder verschillende, die essentieel zijn voor onze gezondheid.

Immuunsysteem 

Een optimale darmflora, waarbij de goede bacteriestammen in de meerderheid zijn, zorgt onder andere voor een goede spijsvertering, heeft invloed op ons immuunsysteem, het beschermt de darmwanden, weert de slechte, ziekmakende bacteriën en zorgt voor de aanmaak van bepaalde hormonen en vitaminen, waaronder ongeveer 90 procent van het ‘gelukshormoon’ serotonine en vitamine K. De darmflora heeft een directe invloed op de samenstelling en functie van de immuuncellen, die zich in de darmen bevinden en deze immuuncellen hebben op hun beurt weer invloed op de darmflora. Daarnaast hebben alle darmbacteriën, dus de goede én de slechte, een signaalfunctie. Zij geven boodschappen door aan de hersenen via het bloed en de nervus vagus, de langste hersenzenuw, die vanuit de hersenen naar een aantal vitale organen loopt, waaronder de darmen. Deze signaalfunctie heeft een bijna dramatische invloed op ons lichamelijk en geestelijk welzijn.

Darmflora 

Uit recente onderzoeken lijken wetenschappers te kunnen concluderen dat de darmflora een rol speelt bij auto-immuunziekten, depressie, schizofrenie, autisme, geheugenproblemen en zelfs Alzheimer. De juiste samenstelling van de darmflora is te beïnvloeden door leefstijl, voeding, prebiotica en probiotica. Teveel stress zorgt bijvoorbeeld voor de aanmaak van het hormoon cortisol in de bijnierschors, dat in te grote hoeveelheden weer nadelig kan zijn voor de darmflora en vervolgens de aanmaak van serotonine beïnvloedt, waardoor langdurige stress kan uitmonden in onder meer een burn-out, dan wel een depressie. Dit is slechts een greep uit de vele gevolgen, die een goed of slecht functionerende darmflora heeft voor ons lichamelijk en geestelijk welzijn. De grote vraag is hoe we deze processen ten goede kunnen beïnvloeden. Daarbij is het van belang te begrijpen hoe de signaalfunctie van de bacteriën werkt.

Signaleringsfunctie 

De meesten van ons weten dat een gevarieerde natuurlijke voeding, die rijk is aan vezels, goede vetzuren, vitaminen en mineralen, goed is voor ons. Toch hebben we vaak een zwak voor minder gezonde voeding en lijkt het moeilijk om de zin in ongezond voedsel te weerstaan. Is dat een kwestie van wilskracht? Voor een gedeelte wel, echter heeft de darmflora hier ook invloed op. De verschillende bacteriestammen vermeerderen zich afhankelijk van het soort voedsel dat genuttigd wordt en de stoffen, die in de darmen terecht komen. De signaleringsfunctie begint al in de mond, waar zich naast smaakreceptoren en enzymen ook bepaalde bacteriën bevinden, die een rol spelen in de smaakbeleving. Vervolgens worden er verder in het spijsverteringstraject hormonen aangemaakt, die aangeven dat we voldoende hebben gegeten. Bij de aanmaak van deze hormonen, speelt de darmflora wederom een grote rol. Een verstoring bij de aanmaak van deze hormonen kan ervoor zorgen dat dit signaal niet of niet snel genoeg aan onze hersenen wordt doorgegeven, waardoor we teveel eten.

Bacteriestammen 

Elke bacteriestam in de darmen heeft een voorkeur voor bepaalde voedingstoffen en zal dit via de aanmaak van bepaalde stofjes (peptiden, hormonen etc.) doorgeven aan de hersenen. Om in eenvoudige taal aan te geven hoe dit werkt, geef ik het volgende voorbeeld. Slechte bacteriestammen houden bijvoorbeeld van suiker en snelle koolhydraten. Om als stam te overleven, zal deze stam middels de signaalfunctie aan de hersenen doorgeven dat het deze stoffen nodig heeft. De hersenen vertalen dit naar ‘zin in iets zoets’. Zo ontstaat er een vicieuze cirkel, waarbij we steeds meer zoet eten en de zin in zoet steeds groter wordt. Natuurlijk speelt de bloedsuiker- en insulinehuishouding hier ook een rol, maar alles in het lichaam werkt met elkaar samen en de darmflora is daar niet los van te zien. Als mensen zin hebben in bepaalde voeding, dan hoor je vaak: ‘mijn lichaam vraagt erom’. En dat klopt, alleen is het dan het bacteriële gedeelte van je lichaam dat erom vraagt.

Factoren 

Hoe doorbreek je deze vicieuze cirkel? Door er bijvoorbeeld voor te zorgen dat de goede bacteriestammen zich vermeerderen. De mens zit nou eenmaal zo in elkaar dat als je iets verbiedt (zoetigheid en snelle koolhydraten) er een onbedwingbaar verlangen naar ontstaat. Of dat verlangen nu psychologisch is of veroorzaakt door de overlevingsdrang van de slechte bacteriestammen, maakt voor het resultaat niet uit. Hoe vermeerder je de goede stammen? De volgende factoren zijn daarvoor van belang:

– Terughoudend zijn met antibiotica: doodt ook de goede darmbacteriën, zeker als het om breedspectrum antibiotica gaat;

– Zoveel mogelijk natuurlijke probioticarijke voeding in het voedingspatroon invoeren. Denk bijvoorbeeld aan biologische yoghurt met goede bacteriestammen, kefir, kimchi, natuurlijke biologische zuurkool en andere gefermenteerde natuurlijke producten;

– Gevarieerde vezelrijke voeding, zoals fruit, groente en peulvruchten. Het liefst elke dag een andere groente- en fruitsoort;

– Eet voedsel dat rijk is aan polyfenolen: rauwe cacao, blauwe bessen, rode wijn, groene thee et cetera. Google ‘voedsel rijk aan polyfenolen’. Ook hier geldt: hoe gevarieerder, hoe beter.

– Zorg voor voldoende goede vetzuren in je voeding, met name Omega 3 uit visolie of krillolie;

– Vitamine D: van belang in landen met weinig zon. In Nederland heeft het grootste deel van de bevolking een chronisch vitamine D tekort, wat weer invloed heeft op de darmflora;

– Pre- en probioticasupplementen innemen. Doe dit wel in overleg met je (orthomoleculair of natuur) arts of therapeut en idealiter na een ontlastingonderzoek. Er zijn veel merken en soorten supplementen op de markt, die niet allemaal voldoen aan de juist hoeveelheid bacteriestammen (cfu: colony forming units).

Tenslotte is het zo dat een bacteriestam maar een bepaalde levensduur heeft. Als de goede bacteriestammen gaan overheersen en je darmflora in balans is, zal de zin in ongezond voedsel na verloop van tijd langzaam afnemen.

Liesbeth is naast jurist ook orthomoleculair therapeut, Ayurvedic practioner en Vitaliteitsadviseur voor bedrijven. Verder heeft zij ook de volgende trainingen en opleidingen gevolgd en hiervoor certificaten behaald: Voetreflexzone therapie, Reconnective Healing, the Journey van Brandon Bays, Personal Hormonal Profiling, Sportvasten Coach, Orthomoleculair Sportconsulent, Orthomoleculair Afslankconsulent, behandelprotocollen burn-out en diverse andere orthomoleculaire nascholingsmodules. In haar vrije tijd danst Liesbeth Cubaanse salsa en Afro-Cubaanse salsa. Zij is zeker twee keer per jaar in Cuba, waar zij zich ook verdiept heeft in de Santeria en de Afro-Cubaanse natuurgeneeskunde.