Let’s Go Bananas

’s Werelds grootste kruid

Stel dat iemand je zou vragen of je zin hebt in een ‘Musaceae’, waar denk je dan als eerste aan? Hoogstwaarschijnlijk aan een museumbezoek, of aan mosselen misschien. Maar ‘banaan’ zal niet het eerste zijn dat in je opkomt. Toch is Musaceae de familiebenaming voor bananen en plantains. Het is een grote familie, want er zijn ongeveer 70 verschillende rassen en types.

Een bananenboom, of liever gezegd bananenplant, is in werkelijkheid ’s werelds grootste kruid. Volgens de tuinbouwkundige definitie wordt de banaan echter tot de groenten gerekend. Terwijl het in de culinaire definitie gezien wordt als een vrucht, en dat is eigenlijk hoe wij deze gezonde lekkernij allemaal kennen. De wilde voorouder van de banaan kwam voor in Zuidoost-Azië. Er zijn aanwijzingen dat de banaan daar reeds 7.000 jaar geleden zou zijn gecultiveerd. Waarschijnlijk hebben Indonesische kolonisten, die zich o.a. op de Comoren en Madagaskar vestigden, de banaan omstreeks het begin van onze jaartelling naar Oost-Afrika gebracht. Van daaruit heeft de teelt zich in enkele eeuwen over Afrika verspreid, want in het tropisch regenwoud was de zeer voedzame banaan heel wat productiever dan de meeste andere landbouwgewassen. Aan de westkust van Afrika is de naam ‘banaan’, zoals we die tegenwoordig kennen, ontstaan. Het is afgeleid van een woord uit het Wolof, een taal die wordt gesproken in o.a. Senegal, Gambia en Mauretanie. De Spanjaarden en Portugezen leerden de banaan aan de westkust van Afrika kennen en brachten de bananenteelt over naar Midden-Amerika.

Ethyleen 

We kennen allemaal de ‘gewone’ gele banaan, die wereldwijd in de top 10 van bestverkochte producten in supermarkten voorkomt. Er zijn echter meer verschillende typen bananen, vooral in veel tropische landen worden bananen gebruikt die gebakken of gefrituurd worden of o.a. als zoete bananenchips in maaltijden worden verwerkt. Opvallende andere typen zijn de rode banaan, de appelbanaan, de bakbanaan, de babybanaan en de golden banaan. Bananen groeien vooral in tropische landen waar de temperatuur niet onder de 10° Celsius komt. Onder normale omstandigheden duurt het ongeveer zeven maanden voordat er geoogst kan worden. Alle bananen in een tros zijn tegelijk rijp, en daarna niet lang houdbaar. Daarom worden de bananen voor export onrijp geoogst. Binnen 48 uur na het oogsten worden de bananen in gekoelde schepen geladen voor transport. De grootste exportvolumes komen tegenwoordig uit Zuid- en Midden Amerika. Tijdens het rijpingsproces scheidt de banaan natuurlijk ethyleen af. Om het rijpingsproces op gang te brengen of te versnellen, worden bananen in rijperijen enige tijd blootgesteld aan extern ethyleen. Tijdens de rijping wordt zetmeel omgezet in fruitsuikers. In onrijpe bananen zit 20 keer zoveel zetmeel dan suiker en aan het eind van de rijping is dat omgekeerd waardoor de banaan een zoete smaak krijgt.

Gezondheid 

Helaas hebben sommige mensen hierdoor een slecht beeld over bananen. Het zou ongezond zijn om meer dan 1 banaan per week te eten, en een banaan zou ook erg slecht zijn voor de lijn. Het tegendeel is echter waar, een banaan is gezond, en heel erg geschikt als vast en verantwoord onderdeel van ons dagelijks menu. En het eten van bananen kan zelfs helpen bij het afvallen.

Aan de hand van de hieronder genoemde eigenschappen kunnen we rustig stellen dat bananen op veel manieren bij kunnen dragen aan onze gezondheid. 

• De aanwezigheid van kalium in bananen helpt bij het voorkomen en/of verlagen van een (te) hoge bloeddruk. In 1 banaan zit ongeveer 467 mg van dit belangrijke mineraal en dat is relatief veel. Als je 1 banaan eet, heb je namelijk al 16% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid binnen.
• In een banaan zitten suikers die snel door het lichaam opgenomen worden waardoor het snel energie oplevert. Andere suikers in de banaan, worden juist langzaam door je lichaam opgenomen en zorgen op deze manier voor langdurige energie. Daarom eten met name duursporters bananen zowel voorafgaand aan als tijdens het beoefenen van hun sport. 
• Een goede manier om een kater kwijt te raken, is om banaan in de vorm van een milkshake te drinken. Dankzij het kalium en vitamine B6 neemt het onaangename gevoel snel af. En de suikers geven snel weer nieuwe energie.
• Door het eten van bananen wordt de samenwerking tussen zenuwen en spieren soepeler. Het is de belangrijke vitamine B6 die hiervoor zorgt. In 1 banaan zit ongeveer 0.7 mg vitamine B6. Dit lijkt misschien weinig, maar is 34% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid.
• Vrouwen die last hebben van een slecht humeur en/of stemmingswisselingen voorafgaand en tijdens de menstruatie wordt aanbevolen om met name in die periode bananen te eten. Stemmingswisselingen worden vaak veroorzaakt door een bloedsuikerspiegel dat niet gelijkmatig is. In banaan zit vitamine B6 die de bloedsuikerspiegel gelijkmatig houdt en daarmee ook het humeur.
• Bananen zijn het uitgelezen natuurlijke middel tegen maag- en darmklachten. Dat komt o.a. door de zachte textuur en banaan werkt als antacidum, dat is een stof dat het maagzuur neutraliseert en irritaties vermindert door een beschermlaag aan te brengen op de maagwand.
• (Gebakken) banaan eten helpt ook bij diarree. In banaan zitten oplosbare vezels zoals pectine dat helpt om de stoelgang weer te normaliseren. Om optimaal van het pectine gebruik te maken, moet de banaan eerst worden gebakken. Hierdoor worden de oplosbare vezels beter in het lichaam opgenomen.
• Bananen bevatten niet alleen een hoop vitaminen en mineralen, maar ze zorgen er ook voor dat andere voedingsmiddelen beter opgenomen worden. De suikermoleculen (fructo-oligosacchariden) in de banaan, is een goede voedingsbron voor darmbacteriën. Dankzij de groei van goede bacteriën in de darmen worden voedingstoffen beter opgenomen in het lichaam. Een belangrijk mineraal dat hierdoor in het lichaam opgenomen wordt, is calcium. Hiermee  zorgt het eten van bananen dus indirect voor sterke botten.
• Zwangere vrouwen die ochtendmisselijkheid tegen willen gaan, kunnen dat op een gezonde manier doen door bananen te eten. Bananen houden de bloedsuikerspiegel in het bloed stabiel.
• Door het relatief hoge ijzergehalte stimuleren bananen de aanmaak van hemoglobine in het bloed, dat helpt bloedarmoede te voorkomen.
• Volgens recent onderzoek bij o.a. mensen die aan een depressie lijden, voelden velen zich beter na het eten van een banaan. Bananen bevatten tryptofaan, een aminozuur dat het lichaam omzet in het serotonine. Deze neurotransmitter heeft een kalmerende werking en een gunstige invloed op stemming, zelfvertrouwen, slaap, seksuele activiteit en eetlust. Tryptofaan wordt het best door het lichaam opgenomen als het in combinatie met ander koolhydraatrijk voedsel wordt gegeten, zoals rijst, pasta en bonen.
• Tweehonderd studenten aan een school in het Engelse Twickenham werden onlangs met bananen door hun examenperiode geholpen. Ook hier is het kalium dat de hersenactiviteit stimuleerde en hen hielp om alerter te zijn.
• Bij muggenbeten, en veel andere huidirritaties, helpt wrijven met de binnenkant van een bananenschil, de irritatie, muggenbeet, jeuk en/of zwelling zullen snel afnemen.

Metabolisme  

Kortom bananen zijn zowel nuttig als lekker, geven een vol gevoel en zijn gezond voor mensen van alle leeftijden, ook voor baby’s. Zelfs de bananenschil is gezond. Bij een bananenschil denken we al snel aan spelende apen of lachwekkende situaties waarbij mensen uitglijden over een losliggende schil. Verreweg de meeste schillen worden gewoon weggegooid, zonder ons te beseffen hoe waardevol de schillen voor ons zijn. Bananen staan o.a. bekend om het hoge gehalte potassium (kalium) dat ze bevatten, een groot deel daarvan (tot 40%) zit echter in de schil. Kalium staat met name bekend als stimulator van het metabolisme, waarmee het een grote bijdrage levert aan het overbrengen van energie aan de spieren bij zware lichamelijke inspanning en het kwijt raken van overtollig lichaamsgewicht. Naast kalium bevatten de schillen ook antioxidanten en vitamine A en B, die eveneens bijdragen aan het stimuleren van het spijsvertering. Het eten van bananenschillen lijkt niet erg aantrekkelijk, maar na het verwijderen van de ‘top’ en het ‘kontje’ kunnen de gele schillen van een goedrijpe banaan prima in de blender om samen met bijvoorbeeld kokosmelk, kaneel en ijs een supergezonde smoothie te maken. Hierdoor gaan geen waardevolle voedingsstoffen verloren.
De bananenschil zit ook vol voedingsvezels die o.a. zorgen voor een snel en langdurig voldaan gevoel.

Groen en Geel

“Wat is het beste moment om een banaan te eten?” is een veel gestelde vraag.
Er is echter geen eenduidig antwoord op te geven, het is sterk afhankelijk van het gewenste effect voor de consument. Rijpere bananen helpen het lichaam bijvoorbeeld bij het produceren van witte bloedlichamen, dat o.a. helpt bij het bestrijden van kankercellen. Groene (onrijpe) bananen bevatten echter meer probiotica, die kunnen bijdragen aan een gezonde spijsvertering en die het niveau van serotonine en dopamine verhogen. Beide laatste dragen o.a. bij aan een algeheel goed, gezond en gelukkig gevoel. Vergeet ook hier niet de schil van de banaan te betrekken bij het verkrijgen van het gewenste effect.