Ötzi’s laatste maaltijd

Ik sta vaak versteld van de kennis en kunde van de wetenschap. Kan jij je voorstellen dat in 1991 het lichaam van een man gevonden werd op 3210 meter boven zeeniveau. Het lichaam van de IJsman werd gevonden in de Ötztaler Alpen op de grens van Oostenrijk en Italië. Onderzoekers hebben hem de naam Ötzi gegeven, hetgeen afgeleid is van de plek waar het lichaam gevonden was. Ötzi leefde tussen 3100 en 3400 voor Christus en stierf in de Alpen, waar hij vervolgens op natuurlijke wijze mummificeerde. Maar dat is niet alles wat men heeft uitgevonden; meer dan 5000 jaar geleden hebben wetenschappers een hele hoop informatie weten te achterhalen. 
Ik heb het verhaal over Ötzi enkele keren gelezen en er bleef steeds maar een vraag weer in mijn hoofd terugkomen.
Ik las over een pijlpunt die in zijn rechterschouder zat en in zijn rechterhand zat een snee, wat betekent dat hij mogelijk is omgekomen door een gevecht. Wetenschappers zijn het er zelfs over eens wat de laatste maaltijd was van Ötzi de IJsman; Ötzi at kort voor zijn dood vet vlees, graan en varens. Dat de analyse van de maaginhoud zo lang op zich heeft laten wachten, is goed te verklaren. In eerste instantie konden de onderzoekers de maag niet vinden, omdat deze tijdens de mummificatie naar boven was geschoven. In 2009 werd deze op CT-scans alsnog gevonden en sindsdien proberen onderzoekers grip te krijgen op de inhoud ervan.
Wetenschappers van het laboratorium ‘Eurac’ in het Italiaanse Bolzano hebben de maaginhoud van Ötzi onderzocht. Ze vonden vers of gedroogd vlees van een alpensteenbok en edelhert, evenals wat ongemalen eenkoorntarwe. Dat is een voorloper van de moderne tarwe. Ook waren er sporen van adelaarsvaren. Mogelijk gebruikte hij dat als middel tegen parasieten in zijn ingewanden. Ötzi’s maag zat vol toen hij stierf. Ongeveer de helft was dierenvet. Dat is nodig bij zware inspanningen in extreme omstandigheden. De hooggelegen en koude omgeving is met name heel uitdagend voor het menselijk lichaam en vereist een optimale toevoer van voedingsstoffen, om uithongering en verlies aan energie te voorkomen. Hoog in de Alpen moet Ötzi veel energie hebben verbruikt. Ötzi heeft zijn laatste maaltijd waarschijnlijk een half uur tot twee uur voor zijn dood genuttigd, wat er volgens de onderzoekers op wijst dat hij zich op dat moment veilig voelde.
Ötzi was waarschijnlijk ongeveer 45 jaar oud toen hij stierf. Hij was 1,65 meter lang en woog waarschijnlijk 50 tot 60 kilo.
De analyse wijst verder uit dat Ötzi waarschijnlijk vers of anders gedroogd vlees at. De aanwezigheid van giftige sporen van varens is een stuk lastiger te verklaren. Mogelijk nam Ötzi de sporen bewust in, als een vorm van zelfmedicatie. Uit eerder onderzoek bleek al dat Ötzi parasieten in zijn darmen had waar hij mogelijk enige hinder van ondervond. Een andere optie is dat Ötzi het vlees in bladeren van varens had gewikkeld en de sporen per ongeluk tegelijkertijd met het vlees binnenkreeg.
De onderzoekers hebben in de maag ook sporen van bacteriën aangetroffen die in de maag en darmen leefden. Het is een aanknopingspunt voor vervolgonderzoek dat erop gericht is om het volledige microbioom (de bacteriebevolking in de darmen) in de maag en darmen van de IJsman in kaart te brengen. 
Zoals ik al eerder zei, blijft er steeds weer een brandende vraag bij mij opkomen: “Hoe is het mogelijk dat we dit allemaal te weten komen door een gemummificeerd lichaam van meer dan 5000 jaar oud en dat we tot nu toe niet weten wat de oorzaak is van de verschillende ziektes die vorig jaar ontdekt en benoemd werden?”