Een rookvrije toekomst

Wanneer tabaksgiganten zich daarvoor inzetten dan is het menens

Er is duidelijk een verandering in denkwijze te zien op verschillende gebieden. Op het gebied van de gezondheidszorg zeker hele grote en zelfs schokkende veranderingen, ten gunste van de gezondheid van de mens. Fabrikanten die een natuurlijke of biologische lijn toevoegen, het elimineren van schadelijke voedingsstoffen en additieven, en nu zelfs ook tabaksgiganten die een alternatief bieden voor het roken en zelfs een rookvrije toekomst propageren. 

De koppige roker werd in de laatste twee decennia met de neus op de feiten gedrukt. Overal was men het erover eens dat er gebruik gemaakt moest worden van dramatische schokeffecten. De tabaksfabrikant werd door de overheid in verschillende landen verplicht gesteld om de schadelijke effecten van het roken op de verpakking te vermelden. Wetenschappers gingen zelfs een stapje verder door de longen van een roker naast een stel gezonde longen van een niet-roker te tonen tijdens hun presentaties aan geïnteresseerden, nieuwsgierigen en gedupeerden. De gevolgen van het roken werden ‘levend en rauw’ geïllustreerd. Net als in de zestiende eeuw was het roken ook niet overal populair en toegestaan. In sommige landen zoals China stond zelfs de doodstraf op het verkopen van tabak. 

Geschiedenis 

De eerste gebruikers van tabak waren naar alle waarschijnlijkheid mensen uit de Maya-beschavingen van Centraal-Amerika. Tabaksblaadjes werden gebruikt voor het behandelen van wonden, als pijnbestrijder en het roken van tabak was belangrijk tijdens religieuze rituelen. Het was eeuwen later toen de grote ontdekkingsreizigers, onderweg van Europa naar de Oriënt, tabak ontdekten op het Amerikaanse continent. In 1492 zeilde Christoffel Columbus vanaf Palos in Spanje en ging aan land bij een eiland dat hij ‘San Salvador’ noemde. 
De inheemse bevolking overlaadden Columbus en zijn mannen met giften, waaronder gedroogde bladeren die, volgens het scheepsjournaal van Columbus, een opmerkelijk aroma afgaven. Columbus en zijn mannen accepteerden de cadeaus en aten het fruit, maar gooiden de gedroogde bladeren weg. In 1492 was Christoffel Columbus vermoedelijk de eerste persoon van buiten het Amerikaanse continent die tabaksblaadjes rook en heeft aangeraakt. Later in hetzelfde jaar landden de ontdekkingsreizigers Rodrigo de Jerez en Luis Torres op het Caraïbische eiland Cuba, ze waren op dat moment onderweg naar China. Jerez en Torres zijn naar verluidt de eerste Europeanen geweest die getuigen waren van het roken van tabak. Dit gebeurde toen ze de lokale bewoners tabaksbladeren in palm- of maisbladeren zagen wikkelen, waarna ze één zijde aanstaken en een trekje namen van de andere kant. Er wordt aangenomen dat Jerez de eerste persoon van buiten het Amerikaanse continent was die rookte. 

Nicotine

Wat veel mensen niet weten is dat ‘nicotine’ ontstaan is door de naam van een Fransman. In 1560 stuurde de Franse ambassadeur in Lissabon (Portugal), Jean Nicot de Villemain, een tabaksplant naar Frankrijk, waar tabak omschreven werd als een ‘comfortabel genucht’ (genot) en de tabaksplant kreeg de naam Nicotiana. Jean Nicot propageerde tabak als wonderkruid en in een razend tempo veroverde de plant heel Europa.

Buck

De sigaret is waarschijnlijk ontstaan in Zuid-Amerika maar na de Krimoorlog (1854-1856) in Europa populair geworden. In 1880 kwam er echter een grote doorbraak, toen in Amerika door James ‘Buck’ Duke de eerste sigarettenmachine werd uitgevonden. Na 1944 nam de populariteit van het roken van sigaren geleidelijk af en werd de sigaar voor een belangrijk deel verdrongen door de sigaret.

“Het imago van roken is inmiddels veranderd van een geneesmiddel naar een schadelijk genotsmiddel”

Verbod 

Al in de jaren vijftig van de vorige eeuw kwamen de gezondheidsrisico’s steeds meer aan het licht. Vanaf de jaren zeventig werden in Europa waarschuwingen over de schadelijke gevolgen van roken op de sigarettenpakjes vermeld en werd er in 2002 in Nederland een halt geroepen op tabaksreclame. Op 1 januari 2003 werd het reclameverbod uitgebreid met kranten en tijdschriften. Alleen in tabakszaken mag nog tabaksreclame worden gemaakt. 
Vanaf de jaren negentig werd roken verboden in vliegtuigen en even later ook in het Nederlandse openbaar vervoer. Vanaf 1 januari 2004 mag er niet meer gerookt worden op de werkplek, behalve in speciaal daarvoor bestemde rookruimtes. Ook het openbaar vervoer werd rookvrij, gevolgd in 2008 met rookvrije horecagelegenheden. Sinds 2008 is er in Nederland een rookverbod op de werkvloer. Overwogen wordt nu om roken ook buiten in de open lucht op patio’s en terrassen te verbieden. Het imago van roken is inmiddels veranderd van een geneesmiddel naar een schadelijk genotsmiddel. 

Gezondheidsrisico’s

Behalve teer (gerelateerd met longaandoeningen), nicotine (de verslavende stof in tabaksrook die onder andere hoge bloeddruk veroorzaakt) en koolmonoxide zitten er in tabaksrook meer dan 6000 andere mogelijk giftige tot zeer giftige stoffen. Het betreft onder andere nitrosaminen, formaldehyde, arseen, cyanide, aceton, ammoniak, azijnzuur, DDT en benzeen.

Statistische onderzoeken wijzen uit dat roken (mede)verantwoordelijk is voor een groot aantal sterfgevallen. Ziekten die door roken worden bevorderd zijn onder meer ziekten van hart (hartinfarct) en bloedvaten (atherosclerose), ziekten van de luchtwegen (COPD), mondaandoeningen (parodontitis) en kanker, beroerte (cerebrovasculair accident). Tevens veroorzaakt roken een verhoogde kans op impotentie, erectiestoornissen, miskraam (kans is 1,5 à 3x zo groot), een lager geboortegewicht van pasgeboren baby’s, allergische klachten bij kinderen, onvruchtbaarheid, maculadegeneratie, verandering van de gebitskleur (bruine tanden), onfrisse adem, kleurverandering van de handen (vooral de vingers), voortijdige veroudering van de huid (rimpels), verhoogde kans op haaruitval en een minder goede algehele lichamelijke conditie. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO (2011) is roken de meest te vermijden doodsoorzaak. Door de gevolgen van actief en/of passief roken sterven per jaar rond de 6 miljoen wereldburgers (dit is 0,1% van de totale wereldbevolking). Het WHO schat dat er wereldwijd per jaar 1,3 miljoen mensen sterven aan longkanker, 90 procent hiervan door de gevolgen van het roken.

Ontwikkeling

In de jaren tachtig speelde de tabaksindustrie in op de toenemende kritiek op hun producten door verschillende sigarettensoorten te ontwikkelen met een lager teer- en nicotinegehalte. Deze tactiek om de angst van de consument weg te nemen worden de zogenaamde ‘Tar Wars’ genoemd. Het mocht niet baten, de populariteit van het roken daalt sindsdien jaar na jaar. Bewustwording van de gezondheidsrisico’s, diverse verbodsmaatregelen, waarschuwingsetiketten en educatie deden de sigarettenconsumptie afnemen. Diverse tabaksfabrikanten propageren nieuwe vormen van roken en de ontwikkeling van de e-sigaret, vapen, dampen en stomen. E-sigaretten werden in 2003 in China uitgevonden en zijn vanaf 2007 over de hele wereld razend populair geworden. Het gebruik van e-sigaretten raakte al snel in zwang als vapen of dampen.

Philip Morris International

Van alle tabaksfabrikanten die innovatieve oplossingen bieden aan rokers is Philip Morris International (PMI) het bedrijf dat de meest interessante nieuwe koers heeft ingezet. 
De visie van iedereen bij PMI is dat de rookvrije producten, die een beter alternatief vormen dan het door blijven roken van sigaretten, op een dag het roken van sigaretten zal vervangen. PMI geeft de roker een mogelijk minder schadelijke en bevredigend alternatief voor het roken. Deze producten bevatten geen rook, maar hebben wel de nicotine en smaak waar de rokers naar op zoek zijn. PMI onderscheidt hierin twee verschillende categorieën; beide elimineren de verbranding van tabak. De eerste door tabak te verwarmen om een smaakvolle nicotine-bevattende damp te produceren terwijl de niveaus van schadelijke chemicaliën in de damp aanzienlijk worden verlaagd. Binnen deze categorie zijn er momenteel twee varianten. Eén gebruikt een elektronisch gestuurde verwarming en de ander gebruikt een koolstof-warmtebron.
De tweede categorie produceert een nicotine-bevattende damp zonder daar direct tabak bij te gebruiken. Deze damp heeft een neutrale smaak en is bevredigend voor rokers (nicotine).

“Deze producten bevatten geen rook, maar hebben wel de nicotine en smaak die bestaande rokers kan bevredigen.”

IQOS

Deze rookvrije producten moeten de Philip Morris-iconen van de toekomst worden. Een van deze rookvrije producten is ‘IQOS’. Ongeveer vijf miljoen consumenten hebben al gekozen voor de overstap van sigaretten naar het tabakverwarmingssysteem IQOS.
Er is een groot verschil tussen een sigaret en IQOS. Een sigaret verbrandt geraspte tabaksbladeren om rook te genereren. De tabak in een sigaret brandt bij temperaturen boven 600° Celsius, waarbij rook wordt gegenereerd. Die rook bevat nicotine, dat van nature voorkomt in tabak, evenals vele schadelijke chemicaliën. Het zijn deze schadelijke chemicaliën – niet de nicotine – in sigarettenrook die de primaire oorzaak van ziektes die aan roken gerelateerd zijn.

IQOS verwarmt tabak tot veel lagere temperaturen, tot 350° Celsius, zonder verbranding, vuur, as of rook. De lagere temperatuurverwarming geeft de ware smaak van verhitte tabak vrij. Omdat de tabak wordt verwarmd en niet verbrand, zijn de niveaus van potentiele schadelijke chemicaliën aanzienlijk lager in vergelijking met sigarettenrook. De kern van IQOS is geavanceerde elektronica die speciaal ontworpen is voor verwarming van tabak. IQOS bestaat uit drie hoofdcomponenten: een tabakseenheid (HEETS of HeatSticks genaamd), een IQOS-houder en een oplader. Om IQOS te gebruiken steekt een consument de tabakseenheid in de IQOS-houder, die een elektronisch gestuurde verwarmer bevat. IQOS verwarmt de tabak net genoeg om een smaakvolle nicotinehoudende damp vrij te maken, echter zonder de tabak te verbranden. De consument drukt op een knop om het systeem aan te zetten waarna de consumptie kan beginnen. 

Tabak 

De tabakseenheid is gemaakt van tabaksbladeren, die worden gemalen en opnieuw worden samengesteld tot tabaksbladen, ‘cast-leaf’ genoemd. Deze vellen worden vervolgens geplooid en verwerkt tot een tabakseenheid. Via een elektronisch geregeld verwarmingsblad wordt de tabak verwarmd tot temperaturen tot 350° Celsius. Het heeft ook een oververhitting beschermingsmechanisme dat zichzelf indien nodig uitschakelt. De houder levert via het verwarmingsblad warmte aan de tabakseenheid gedurende zes minuten of veertien trekjes. Na gebruik kan de consument de tabakseenheid uit de houder halen om deze vervolgens veilig in een prullenbak weg te kunnen gooien.
Na iedere consumptie van een tabakseenheid moet de kleinere batterij in de houder worden opgeladen (ongeveer 4 minuten). De lader herbergt een grotere batterij die voldoende energie opslaat om de houder ongeveer twintig keer op te laden en kan zelf worden opgeladen vanuit huishoudelijke stopcontacten (in ongeveer 90 minuten).
De IQOS damp bevat gemiddeld 90 tot 95 procent minder schadelijke niveaus van toxinen voor de gezondheid vergeleken met het roken van sigaretten. Een aardige bijkomstigheid is dat het wetenschappelijk bewezen is dat het gebruik van de IQOS binnenshuis de luchtkwaliteit niet aantast. De omgeving heeft geen last van schadelijke rook zoals dat wel het geval is bij het roken van sigaretten.
PMI heeft als visie een rookvrije wereld te creëren en als je beseft dat PMI de grootste sigarettenproducent is, dan is deze verandering ten gunste van de gezondheid van de mens, zeker een applaus waard. 

E-sigaretten Summit USA

De tweede jaarlijkse e-sigaretten Summit USA vond onlangs plaats in Washington, DC. De E-sigaretten Summit is een neutraal platform waar de beschikbare resultaten en het bewijsmateriaal uit diverse onderzoeken uit verschillende landen besproken worden door wetenschappers, gezondheidswerkers en beleidsmakers.
De Top werd geopend door Mitch Zeller, directeur van het ‘Center for Tobacco Products’ van de FDA, die het FDA-plan voor nicotine en tabak uiteen zette. De Top was voor het eerst al een jaar geleden (juli 2017) bijeengekomen om de belangrijke ontwikkelingen op het gebied van regelgeving in de volksgezondheid in de VS weer te geven. Gedurende de dag kwamen 21 sprekers aan het woord die de meer dan 300 aanwezigen toespraken. Elke keer opnieuw werd open en op een respectvolle manier het dialoog aangegaan over de nieuwste wetenschappelijke en actuele volksgezondheidsthema’s met steeds weer een gezamenlijk doel, het verminderen van aan roken gerelateerde sterfte. Ook de vraag over de mogelijke schadelijke effecten van e-sigaretten kwam bij meerdere sprekers aan bod.
De opkomst van e-sigaretten, die nicotine afgeven, maar zonder de enorme hoeveelheid kankerverwekkende stoffen en toxinen die worden aangetroffen in brandbare tabaksproducten, heeft een van de meest controversiële en omstreden volksgezondheidskwesties van een generatie geschapen.
De FDA is heel duidelijk over de bescherming van jongeren. E-sigaretten mogen niet gebruikt worden om jongeren aan te trekken om te beginnen aan het gebruik van tabaksproducten. De Amerikaanse top bestond uit deskundige presentaties met  actuele gegevens over populatiepatronen van gebruik van e-sigaretten bij jongeren en volwassenen, resultaten met betrekking tot prestaties, toxiciteit en bruikbaarheid van e-sigaretten voor stoppen met roken en vermindering, de gevolgen voor de volksgezondheid alsook de gevolgen van het rookgedrag bij volwassenen.
De discussie over de rol die e-sigaretten spelen bij het beëindigen of voortzetten van de rookepidemie is waarschijnlijk een van de meest fel bevochten debatten in de geschiedenis van de volksgezondheid. 
Roken blijft nog steeds de grootste oorzaak van vermijdbare sterfgevallen in de ontwikkelde wereld met bijna 1 miljard gebruikers wereldwijd. Het verwoestende effect van langdurig roken kan niet worden onderschat: ongeveer de helft van alle levenslange rokers sterft aan rook gerelateerde ziekten en nog veel meer lijden aan een verminderde kwaliteit van leven. Ondanks tientallen jaren van succesvolle inspanningen op het gebied van tabakscontrole, is de rookepidemie nog lang niet beëindigd.