Slaap je gezond en productief

Het belang van slapen voor werkgever en werknemer

Door Annemieke Deiman 

Je wordt wakker van de wekker en je denkt direct “nu al?” Het is alsof je net pas lekker bent gaan slapen. Nog even ‘snoozen’, want je ligt nog zo fijn en voelt je nog zo moe. Gisteravond toch iets te laat naar bed gegaan, de nacht was daardoor kort en ook viel je niet gelijk in slaap. Je hoofd zat nog vol met gedachten. Druk op het werk en ook privé speelt er veel. Soms helpt alcohol om wat sneller in slaap te vallen, maar je staat niet echt uitgerust op na zo’n gezellig avondje. En dan begint er weer een nieuwe werkdag. Op de automatische piloot en koffie schijnt te helpen om de dag door te komen. Maar kan je van de dag genieten en ben je productief?

De laatste 25 jaar zijn we pas onderzoek gaan doen naar het onderwerp ‘slapen’. Vroeger volgden wij het ritme van de natuur en was slapen een gegeven feit. Door de steeds hogere eisen van de maatschappij en het vervreemd raken van de natuur en ons biologisch ritme zijn we de afgelopen jaren steeds korter en minder goed gaan slapen, met alle gevolgen van dien. Te weinig slaap kan leiden tot een verminderde concentratie, geheugenproblemen, een hogere vatbaarheid voor verkoudheden en griep, stemmingswisselingen en ga zo maar door. Ook wordt de link steeds vaker gelegd tussen slaaptekort en chronische ziekten, zoals obesitas, diabetes, kanker en hart- en vaatziekten. Door slaapdeprivatie, het tekort aan goede slaap, bouw je een slaapschuld op. Als deze slaapschuld niet wordt ingehaald door weer een periode goed te slapen, zorgt dit voor gezondheidsproblemen, zowel mentaal als fysiek.

Nachtrust

In 1942 sliepen de Amerikanen gemiddeld 7.9 uren per nacht. In 2013 bleek dit ruim een uur te zijn verminderd, naar 6.8 uren per nacht, waarvan 40% van de respondenten minder sliep dan de geadviseerde 7 tot 9 uren per nacht. Uit een recente peiling van de ‘Hersenstichting’ in Nederland blijkt dat bijna een kwart van de respondenten (24%) zelfs minder dan 6 uren per nacht slaapt en hun kwaliteit van de slaap met een 5,5 beoordeelt. Het aantal uren slaap wat per persoon nodig is verschilt wel degelijk, maar verschillende onderzoeken wijzen uit dat de kwaliteit van leven het beste behouden blijft bij gemiddeld 7 tot 9 uren slaap per nacht. Tegenwoordig zouden veel mensen met een extra uur slaap per nacht aantoonbaar gezondheidsvoordeel kunnen behalen en beter presteren op het werk.
Niet goed slapen en vermoeid zijn overdag kan verstrekkende gevolgen hebben. Zo zijn er een aantal bekende rampen en ongelukken gebeurd waarbij slaapdeprivatie een rol heeft gespeeld, zoals de olieramp door Exxon Valdez in Alaska in 1989 (40 miljoen liter ruwe olie vervuilde hierdoor de oceaan, de fauna daar heeft zich tot op de dag van vandaag nog niet hersteld), het vliegtuigongeluk met een Boeing 737 in 2010 (158 mensen kwamen hierbij om het leven), de ontploffing van de space shuttle Challenger (dood aan zeven bemanningsleden) en de ontploffing van de kernreactor van Tsjernobyl (door fouten van de avondploeg). Dit zijn maar een paar voorbeelden van bekende gevallen.

Slaap 

Werkgevers zouden het belang van een goede nachtrust van hun werknemers moeten inzien en zich bewust moeten zijn dat slaaptekort of werken op tijden dat mensen eigenlijk zouden moeten slapen, fouten en ongelukken kan veroorzaken. Dat je kan wennen aan minder slaap of het werken op tijdstippen wanneer je eigenlijk zou moeten slapen is namelijk een hardnekkig misverstand. Omstandigheden tijdens het werk (zoals voldoende licht en ventilatie) en voorwaarden bij onregelmatige werktijden (zoals een voorwaarts roterend rooster gunstiger is bij ploegendienst dan achterwaarts) zouden geoptimaliseerd moeten worden om werknemers veilig en scherp te kunnen laten werken en zo ongelukken te voorkomen. 17 uren waakzaam zijn resulteert bijvoorbeeld in hetzelfde gedrag als iemand met een alcoholpercentage van 0.05% in het bloed. Ook het belang van een goede werk-privé balans zou ondersteund moeten worden door de werkgever, zodat ook de batterij weer opgeladen kan worden tussen de werkzaamheden door.

Stress 

Een goede nachtrust draagt bij tot een goede stressregulatie en vice versa. Hormonen zoals cortisol en adrenaline worden verhoogd bij stressreacties (‘fight or flight’) en ontspanning is nodig om deze hormoonspiegels weer te normaliseren. Heb je bijvoorbeeld een drukke kantoorbaan, veel stress en beweeg en ontspan je weinig gedurende de dag? Dan blijven deze activerende hormonen verhoogd in je bloed en lig je ‘s avonds nog veel te waakzaam in bed, wat slaapproblemen veroorzaakt. Bewegen en sporten is goed voor de ontspanning, stressregulatie en slaapkwaliteit, maar doe dit niet te laat op de avond. Door intensieve beweging worden dezelfde activerende hormonen aangemaakt en het kost tijd om deze spiegels te reguleren, wat nodig is om weer volledig te kunnen ontspannen. 
Door slaaptekort word je minder geduldig, sneller geïrriteerd en is je concentratievermogen minder. Je werkt minder efficiënt en nauwkeurig en bent dus minder productief, wat weer stress kan veroorzaken. Zo beland je in een vicieuze cirkel. Bij chronische stress is vaak de oplossing meer ontspannen, bewegen en timemanagement. Tijdens het werk vaker een paar keer diep ademhalen, een ommetje maken en de dag afsluiten met een ‘things to do list’ voor de volgende dag. Een powernapje van 20 minuten indien mogelijk kan ook wonderen doen.

Slapen privé?

Hoewel slapen natuurlijk gebeurt in de privé-setting van een werknemer, is het wel een onderwerp waar de werkgever over in gesprek kan gaan met de werknemer en andersom. Niet goed slapen en vermoeidheid overdag heeft namelijk direct gevolg op de inzetbaarheid van de werknemer. In 2012 berekenden Amerikaanse onderzoekers dat slaaptekort jaarlijks zorgt voor 274.000 extra arbeidsongevallen en fouten op de werkvloer en 31 miljard dollar aan extra kosten voor het bedrijfsleven. 
De oorzaken van slaapproblemen kunnen zowel privé- als werk gerelateerd zijn, maar door in gesprek te gaan en uit te spreken wat je van elkaar verwacht, gunstige werkomstandigheden te creëren en werknemers van voorlichting te voorzien over het belang van uitgerust op het werk verschijnen en tips hieromtrent, kan er uiteindelijk heel wat bespaard worden aan kosten en leed en gewonnen worden op baten en plezier!

Slaaptraining en voorlichting

Annemieke Deiman, slaaptherapeut & health coach geeft trainingen aan mensen met slaapproblemen. In de training leert de deelnemer om zelf meer controle te kunnen uitoefenen op de slaapkwaliteit. De slaaptraining combineert kennis over slaap en leefstijl met technieken uit de cognitieve gedragstherapie en mindfulness om zo slaapbelemmerende gedachten en gewoonten te doorbreken. Ook binnen bedrijven geeft zij trainingen en workshops, onder andere de workshop ‘Drumi dushi’. In deze workshop wordt er op een interactieve wijze veel kennis over slapen overgebracht en kunnen mensen in een veilige setting hun ervaringen delen. Het doel van de workshop is mensen bewust te maken van de invloed van hun eigen gedrag op hun slaap en hen praktische handvatten te geven voor een gezonde(re) leefstijl en een betere slaapkwaliteit om zo energieker en met meer plezier door het leven te gaan. Voor werkgevers erg interessant, want werknemers die beter slapen zijn productiever, maken minder fouten en melden zich minder vaak ziek. 

Zie www.sleepwellnesscuracao.com voor meer informatie over slaaptrainingen en/of de workshop ‘Drumi dushi’ en/ of mail naar Annemieke Deiman via sleepwellnesscuracao@gmail.com.