Staat ie al? Loopt ie al?

Het eerste levensjaar van een kind kunnen veel ouders niet wachten tot de baby zit, staat en loopt. Ook is het datgene waar een ieder naar vraagt. Blijkbaar zijn het zitten, staan en lopen belangrijke pijlers waarmee gemeten wordt of de baby zich goed en vooral ook snel ontwikkeld.

In het eerste levensjaar zijn er belangrijke fasen in de ontwikkeling van een kind, zoals omrollen, een actieve buikligging, kruipen, het gaan zitten en gaan staan. Deze fasen zijn van essentieel belang voor de verdere motorische ontwikkeling. Het is belangrijk dat een kind al deze fasen doorloopt en in de meest ideale situatie er geen van deze fasen wordt overgeslagen. Het is normaal dat een baby de benen strekt als deze op de voetjes wordt neergezet, het is niet zo dat de baby ‘al wil staan’.
Deze reflex moet juist afnemen en veel staan is niet bevorderlijk voor de ontwikkeling die tot 8 maanden voornamelijk buigactiviteiten zijn (grijpen met de handjes in de middenlijn, spelen met de handjes en voetjes, omrollen, kruipen en gaan zitten).

Ontwikkeling 

De vaardigheden staan en daarna het lopen ontwikkelen zich het beste vanuit de vaardigheid kruipen, hiermee ontwikkelt de baby optimaal spierkracht in de buik-, rug-, arm- en nekspieren.
Door het kruipen kan de baby ergens naartoe om zich op te trekken en komt dan eerst in knieënstand. Daaruit kan de baby zich optrekken eerst met beide beentjes en veel hulp van de armen. Daarna wordt het evenwicht beter in de knieënstand en zo ook de spierkracht in de benen.
De spierkracht in de benen is nodig om het evenwicht te ontwikkelen.
Als er voldoende balans is kunnen de eerste stapjes gemaakt worden. De eerste stapjes worden vaak zijwaarts gezet, langs tafels, meubels en langs de wanden en muren. 
Het zijwaarts lopen is belangrijk voor het ontwikkelen van de spieren aan de binnen- en buitenzijde van de benen. Hierdoor wordt een goede stabiliteit van de heupen ontwikkeld. 
Na het zijwaarts lopen zal het kind ook steeds meer voorwaarts gaan lopen en zal er van alles door de kamer worden geschoven.
Opstaan en weer gaan zitten als voorbereiding op lopen is belangrijker dan staan zelf!
Aan de handjes lopen is niet de oefening waardoor de baby sneller zelf zal gaan lopen. Je geeft daarmee je kind juist (te)veel steun (en maakt deze afhankelijk van jou).
Lopen aan de handjes dien je voorzichtig te doen. Als de baby valt hangt het hele gewicht aan de arm en de schouder is een instabiel gewricht.
Gaan staan en los staan is niet het moeilijkst, maar wel goed leren vallen en opvangen!

Loopstoeltjes (‘baby walker’) 

Loopstoeltjes leveren geen positieve bijdrage tot het lopen, daarnaast leert de baby een heel ander looppatroon aan, waarbij deze kinderen vaak meer op de tenen gaan lopen.
De loopstoel heeft een negatief effect op de motorische ontwikkeling. Het levert regelmatig eerder een vertraging op, dan dat de ontwikkeling wordt gestimuleerd. 
Loopstoeltjes worden wereldwijd door alle consumenten en veiligheidsorganisaties en medische specialisten afgeraden.
Vaak is de baby nog te jong en worden de gewrichten en spieren vroegtijdig én onjuist belast. 
In een loopstoel ontwikkelt een kind onvoldoende kracht en hierdoor ook geen goed evenwicht. Het kind zit vast in een stoeltje en leert niet goed zijn ruimtelijke oriëntatie ontwikkelen. 
Loopstoeltjes zijn ook erg gevaarlijk. Er gebeuren vaak ongelukken mee. Door de constructie en het bereik wat de jonge baby opeens heeft kunnen er hele akelige valpartijen en ongelukken voorkomen. Ook bestaat er hierdoor een groter risico op bijvoorbeeld verbranding en vergiftiging, en verwondingen aan het hoofd. 
Kinderen vinden loopstoeltjes vaak erg leuk, helaas is niet alles wat kinderen leuk vinden ook goed voor ze!

Schoenen

Het is van belang dat kinderen die net leren lopen geen schoenen met harde zolen aan krijgen, maar juist op blote voetjes/sokjes lopen. Met blote voetjes voelt een kind het beste aan hoe hij stevig op de grond kan staan. 
Door op blote voeten te lopen, worden de spieren onder de voet gestimuleerd, hierdoor ontwikkelt zich tot ongeveer 5 jaar de voetbogen.
Wanneer een kind leert lopen, gebruikt het eerst de hele voetzool en naarmate het kind meer ervaring opdoet met lopen, gaat het leren de voet af te wikkelen (eerst de hiel, dan de bal van de voet en vervolgens afzetten met de tenen). Dit leert het kind het beste zonder schoenen waardoor de spieren op een optimale, natuurlijke manier zich ontwikkelen.
Schoenen met een stijve zool of voorgevormd voetbed zijn dus niet geschikt voor jonge kinderen en maken de spieren van de voeten lui.
Slippers of schoenen met hakjes (ook met een voorgevormd voetbed) zijn niet geschikt omdat ze te weinig steun geven en de voet daardoor een afwijkende stand kan ontwikkelen. 
Goede schoenen hebben een zachte en soepele zool, zonder voetbed en met een stevige achterkant voor steun aan de hiel en goed passend en aansluitend bij de wreef en zijkanten van de voet.

Lopen 

De manier van lopen en de stand van de voeten verandert steeds tijdens de groei en er is ook veel variatie tussen kinderen onderling. 
Gemiddeld lopen kinderen rond de 15 maanden en op Curaçao vaak al met 12 maanden. 
De eerste stapjes gaan wijdbeens, met O-benen en platvoeten. 
De stand van de benen en de voeten veranderen al lopend doordat de spierkracht en daardoor ook de balans verbetert en het gangpatroon smaller wordt.
De benen gaan steeds rechter staan en ook de spieren onderaan de voet worden steeds sterker waardoor er mooie voetbogen ontstaan. 
Als kinderen lopen is het belangrijk om (kilo)meters te maken, veel beweging en oefening zodat de spieren goed ontwikkelen immers de beenstand en voet zool ontwikkeling zet vaak door en normaliseert tot een leeftijd van 5 jaar.

Tenengang

Er zijn ook kinderen die op de tenen blijven lopen, na een paar maanden los lopen is dit niet meer gewenst. 
Dit kan onder andere komen door te vroeg gaan lopen: het lichaam heeft onvoldoende kracht om normaal te lopen en bouwt spierspanning op door op de tenen te gaan staan en lopen. Vaak rennen deze kinderen en is de balans verstoord.
Jonge kinderen die in een loopwagentje worden gezet, ontwikkelen vaak een tenengang. De kans is groot dat dit tenenlopers blijven. 
In het algemeen kan worden gesteld dat er veel variatie mogelijk is en zijn er kinderen die één of beide voeten naar binnen of naar buiten gedraaid hebben tijdens lopen. Of kinderen met een ongelijke stand van de benen of platvoeten. Echter is dit tot een bepaalde leeftijd normaal.

• Later lopen dan 18 maanden
• Anders lopen (bijvoorbeeld extreme O of X benen)
• Abnormale stand van de voeten of benen 
• Consequent tenen lopen
• Veel vallen 
• Slechte houding (bijvoorbeeld een holle rug bij tenenlopen)
• Pijnklachten
• Snel moe en geen leeftijdsadequaat afstanden kunnen lopen
• Opvallend verschil tussen rechts-links 

Nicole Ch. D. Merkx Praktijk Kinderfysiotherapie
Penstraat 99, Curaçao. Telefoon / Fax : (5999) 4655915 
Mobiel (5999) 5134333 en nicmerkx@hotmail.com