Het houdt maar niet op: Fipronil in eieren
Fipronil helemaal geen ‘lieverdje’
Ongetwijfeld heb je ook gehoord en/of gelezen over een giftige stof, genaamd Fipronil, die gevonden is in eieren in Nederland. Voor velen was de losgebarsten discussie en informatie verwarrend en beangstigend vooral omdat de besmette eieren gebruikt zijn in diverse voedingsproducten. Toegegeven moet worden dat het momenteel weer rustig is ‘aan het front’, totdat er weer een ander alarm afgaat.
Het meest alarmerende is het feit dat weinig mensen ooit van Fipronil hebben gehoord en je gaat je nu plotseling realiseren hoeveel meer producten er in de voeding gedaan worden en hoeveel meer gifstoffen er zijn die ons lichaam (kunnen/zullen) aantasten. Hoeveel mensen worden door deze stoffen ziek (gemaakt) en niemand zal te weten komen welke stof daarvoor verantwoordelijk gesteld kan worden. Laten we het gif Fipronil eens nader bekijken en dan zal je tot de conclusie komen dat Fipronil helemaal ‘geen lieverdje is’ en dat je wel vaker in aanraking komt met dit gif. Ongetwijfeld komt de vraag bij velen op: “is dat het product dat dat mij/haar/hem/hun zo ziek gemaakt heeft? Wanneer komt er duidelijkheid over schadelijke producten, en wanneer komt er eerlijkheid over de gevolgen op de gezondheid?”
Gebruik
Fipronil is een stof die gebruikt wordt in diergeneesmiddelen tegen vlooien, mijten en teken bij honden en katten. Fipronil mag niet gebruikt worden bij dieren die bestemd zijn voor de voedselketen, zoals kippen. Ook is fipronil in Europa toegelaten voor gebruik als gewasbeschermingsmiddel, in middelen voor zaadbehandeling. In Nederland is één middel op de markt, te gebruiken voor bescherming van bepaalde plantenzaden tegen aantasting door insecten.
Daarnaast is één biocidemiddel op basis van fipronil toegelaten op de Nederlandse markt. Dit middel mag uitsluitend worden gebruikt door professionele bedrijven bij het bestrijden van kakkerlakken. Deze bedrijven mogen het middel alleen gebruiken in ruimtes waarin geen mensen of dieren komen.
Gezondheidseffecten
De schadelijkheid van Fipronil is onder meer beschreven door de Europese Voedselveiligheidsautoriteit (EFSA) en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO). Deze is vooral gebaseerd op dierstudies. Na proefdieren kortdurend te hebben blootgesteld aan fiprinol zijn nadelige effecten op het zenuwstelsel waargenomen. Langdurige blootstelling aan fipronil kan leiden tot schade aan de lever, schildklier en nieren. Daarnaast zijn effecten op het zenuwstelstel waargenomen in de vorm van epileptische aanvallen. Fipronil is geen kankerverwekkende stof. Van Fipronil zijn geen schadelijke effecten voor de voortplanting of de ongeborene bekend. Uit de weinige beschreven vergiftingsgevallen bij de mens, zoals bewuste overdoses, is bekend dat Fipronil kan leiden tot misselijkheid, overgeven, buikpijn, duizeligheid, en epileptische aanvallen. In het algemeen verdwijnen deze klachten weer. Bij langdurige blootstelling aan fipronil wordt door ophoping van de stof het risico op gezondheidsschade hoger. Zwangere vrouwen en ongeboren kinderen lopen geen extra risico vergeleken met de algemene populatie.
Fipronil is een insecticide en acaricide uit de groep van de fenylpyrazolen. Het werd in 1987 ontwikkeld door Rhône-Poulenc en voor het eerst op de markt gebracht in 1993. In 2002 verkocht Aventis (de fusie van Rhône-Poulenc met Hoechst) het aan Bayer, die op zijn beurt de rechten op het product in 2003 aan BASF verkocht.
Fipronil verstoort de werking van het GABA-complex en het transport van chloride-ionen bij insecten en teken. Dit veroorzaakt een dodelijke hyperstimulatie bij deze dieren. De inhibitie van het GABA-complex gebeurt alleen bij ongewervelde dieren, en dus mogelijk ook bij bijen. In Frankrijk werden in 2004 producten op basis van fipronil van de markt genomen, omdat de stof ervan verdacht werd de oorzaak te zijn van een verhoogde sterfte onder bijen. Voor de mens is fipronil ingedeeld als matig toxisch door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).
GABA
GABA is een afkorting voor Gamma-Aminoboterzuur. Het functioneert als een remmende neurotransmitter in de hersenen, die direct van invloed is op de persoonlijkheid en het vermogen om stress te beheren. Als je inslaap- of doorslaapproblemen hebt, kan GABA helpen beter te slapen, want het werkt in de ontspanningsruimte van de hersenen. Wanneer de hersenen opgewonden of overactief raken, stimuleert GABA de hypofysevoorkwab, die zorgt voor de afgifte van het ‘Human Growth Hormone’, dat mensen helpt beter te slapen. Dit is slechts één voordeel van GABA.
Enkele andere belangrijke functies van GABA zijn:
- Helpt te ontspannen
- Verhoging van alertheid
- Verhoging van de groeihormoonspiegel
- Verbetering van de geheugenfunctie
- Bevordering van het spierherstel
- Bevordering van het gevoel van welzijn
- Vermindering van stress
- Vermindering van angst
Fipronil
Fipronil is een actief bestanddeel in diergeneeskundige producten met de merknamen: Effipro (Virbac), Flea Free spot on, Flea Free huidspray (Exil) en Frontline (Merial). Fipronil werkt tegen vlooien, mijten en teken bij honden en katten. Fipronil wordt ook gebruikt in een bestrijdingsmiddel tegen mieren (merknaam KB Mieren SG, erkend in België), dat op de mierennesten moet worden toegepast.
Bij plantenbescherming wordt het aangewend als insecticide voor gebruik als zaadbehandelingsmiddel bij zonnebloemen en maïs, onder de merknaam Regent 500FS. In de Verenigde Staten wordt het ook gebruikt voor de bescherming van hout tegen termieten (merknaam: Termidor).
De EFSA (European Food Safety Authority) heeft fipronil geëvalueerd voor het gebruik als insecticide in zaadbehandelingsmiddelen. Op basis van de conclusies van deze evaluatie heeft de Europese Commissie fipronil opgenomen in de lijst van toegelaten werkzame stoffen voor een periode van tien jaar eindigend op 30 september 2017. Hierbij zijn wel een aantal beperkende voorwaarden van kracht ter bescherming van mens en milieu. Ook moet de kennisgever (BASF) bijkomende studies aanleveren over de risico’s van fipronil voor zaadetende vogels en zoogdieren en voor bijen.
Uit later onderzoek bleek dat zaden die met fipronil behandeld zijn een hoog acuut risico inhouden voor bijen. De Europese Commissie heeft daarom in 2013 strengere voorwaarden voor erkenning van de stof ingevoerd. Zaden die met fipronil zijn behandeld mogen niet worden gebruikt of in de handel gebracht. Uitzonderingen zijn zaden die in kassen worden gezaaid en zaden van prei, ui, sjalot en koolsoorten die op het veld gezaaid worden maar vóór de bloei worden geoogst.
Per 2017 werden de Europese normen voor de toepassing van fipronil aangescherpt. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) maakte op 22 juli van dat jaar bekend dat ze de verboden toepassing in de pluimveesector aan het onderzoeken was. Initieel werden zeven bedrijven wegens besmette eieren geblokkeerd. Fipronil werd daar gebruikt om bloedluis te bestrijden. Er bleken veel meer bedrijven verdacht en er werden productiecodes openbaar gemaakt van eieren waarvan consumptie werd afgeraden. De eerste berichten van voedselbesmetting kwamen overigens al eerder uit België. Op 20 juli deed de Belgische Justitie een inval in Weelde bij het bedrijf Poultry-Vision, maar een waarschuwing voor mogelijke besmetting van Nederlandse pluimveebedrijven zou reeds op 19 juni door de Belgen aan de NVWA zijn doorgegeven.
- (Op Curaçao mogen geen eieren uit Nederland ingevoerd/verkocht worden.)
