De ziekte van Parkinson

Een enorme aantasting van het normale leven

De ziekte van Parkinson, of ook wel gewoon Parkinson, is vernoemd naar James Parkinson. James Parkinson was een in 1755 in Londen geboren arts, die in 1817 een boek schreef met de titel ‘An Essay on the Shaking Palsy’ oftewel ‘Een Beschrijving van de Schudverlamming’. In dit boek werd voor het eerst een goede beschrijving gegeven van het complete beeld van de ziekte van Parkinson. Het gebruik van het woord ‘verlamming’ is hierbij eigenlijk niet juist, omdat het af en toe niet kunnen gebruiken van een spier geen verlamming is, maar een tijdelijke stoornis in de besturing van de spier.

Kenmerkend bij de ziekte van Parkinson zijn trillingen of bevingen van de handen en/of benen, ook wel tremors genoemd. Geheel buiten de wil van de persoon om, treedt een ritmische aanspanning van de spieren op waardoor beven ontstaat. Dit kan zich in de handen voordoen, in de pols, en/of in de benen. Bij sommige personen uit een tremor zich ook in het trillen van het hoofd. Het beven is het duidelijkst wanneer het betreffende lichaamsdeel in rust is. Zo kan een persoon in zittende houding ‘tapdans’-bewegingen met de voeten maken, of de handen bewegen alsof men geld aan het tellen is, of de pols bewegen alsof men slagroom aan het kloppen is. Het beven verergert vaak onder invloed van emoties of drukke omgevingen. Tijdens de slaap is het beven niet aanwezig.

Kenmerken

Naast het beven zijn er twee andere belangrijke kenmerken van de ziekte van Parkinson, spierstijfheid (rigiditeit) en bewegingstraagheid (bradykinesie).

Bij Parkinson ontstaat stijfheid doordat de spieren voortdurend een beetje aangespannen zijn. Voordat een beweging kan plaatsvinden, moet die stijfheid eerst overwonnen worden. Bewegingen komen traag op gang en bewegingen die anders zo gemakkelijk lijken, kosten heel veel moeite. Het is dan ook niet verwonderlijk dat Parkinsonpatiënten erg afvallen en snel moe zijn. Hun spieren zijn continu bezig en/of gespannen. In het begin beperkt de stijfheid zich tot de spieren van de ledematen. Vooral de armen zijn dan stijf en voelen zwaar aan. Later breidt de stijfheid zich uit naar andere spieren van het lichaam.

Bewegingen

De bewegingstraagheid die erg centraal staat bij de ziekte van Parkinson, beïnvloedt een groot aantal gewone bewegingen. Het vormt een steeds grotere belemmering bij het uitvoeren van gewone dagelijkse handelingen wat ook weer kan leiden tot sociale isolatie. Handelingen die anders automatisch uitgevoerd worden zoals eten en je aankleden, moeten nu, met het nodige geduld, als doelbewuste en aparte bewegingen uitgevoerd worden. Neem nou even het simpele ‘even op je andere zij gaan liggen tijdens het slapen’. Bij een Parkinsonpatiënt kan dit als volgt te werk gaan: eerst moet de persoon echt wakker worden, dan in zittende houding zien te komen, opstaan, en vervolgens zodanig weer het bed ingaan dat men uiteindelijk op de andere zij terecht komt. Het in de zittende houding komen kan soms een minutenlange inspanning zijn waarbij men in het begin geen vin kan verroeren omdat het lichaam in een soort van ‘lock’ zit (‘freezing’). Behalve een fysieke inspanning is dit ook een zwaar wegende emotionele inspanning ten gevolge van een gevoel van onmacht.

Freezing

Freezing of verstarring doet zich met name voor op momenten dat er een verandering moet komen in het bewegingspatroon die normaliter automatisch gaat zonder er bij na te hoeven denken. Voorbeelden hiervan zijn van richting veranderen of een voorwerp moeten omzeilen. Op zo’n moment lijkt het dan alsof de spieren bevroren zijn en het is dan een tijdje niet mogelijk om enige beweging te maken. Even een hele andere beweging maken werkt soms om de motoriek weer op gang te brengen. Bewegingstraagheid uit zich verder in het moeilijk worden van kleine en fijne bewegingen, zoals bijvoorbeeld het los- en vastmaken van knoopjes. Ook heen-en-weer-bewegingen zoals roeren en strijken worden steeds moeilijker. Het ‘maskergelaat’ is een andere uiting van de bewegingstraagheid. Omdat de bewegingen van de spieren in het gelaat ook star zijn, is de gelaatsuitdrukking van een Parkinsonpatiёnt star en toont het weinig emoties. De oogleden knipperen erg weinig, de ogen bewegen erg weinig en ook de handen en de rest van het lichaam ‘praten niet mee’.

Gebrekziekte

De ziekte van Parkinson is een ‘gebrekziekte’. Ook suikerziekte is een gebrekziekte, want er is een gebrek aan insuline. Bij de ziekte van Parkinson is er gebrek aan de neurotransmitter dopamine. Door het verdwijnen van zenuwcellen in de hersenen, wordt er niet meer voldoende dopamine aangemaakt. Dopamine is onder meer belangrijk voor de motoriek. Daarnaast wordt dopamine ook wel het gelukshormoon genoemd omdat het betrokken is bij het ervaren van genot en blijdschap. De verschijnselen van de ziekte van Parkinson worden pas merkbaar wanneer ongeveer 70 procent van de dopamine producerende cellen verdwenen is.

Parkinsonpatiënten hebben ‘on-off’ momenten. Tijdens de ‘on’-fase is de hoeveelheid dopamine in de hersenen (door toedoen van medicatie) het hoogst en kan de persoon zich prima bewegen. Tijdens de ‘off’-periode kan de zojuist genoemde ‘freezing’ optreden. De on- en off-fases kunnen zich soms in zo’n snel tempo afwisselen, dat anderen in de omgeving kunnen denken dat de persoon zich aanstelt. Dit is echter absoluut niet het geval.

Alternatieve geneeswijzen kunnen aangewend worden om enkele van de symptomen enigszins te verlichten. Te denken valt bijvoorbeeld aan acupunctuur, elektroacupunctuur, lichttherapieën en massages. Ze zijn allen gericht op het ontspannen van het lichaam en het enigszins opheffen van (emotionele) blokkades.

Oetie Basilio is drs. Vrijetijdwetenschappen. Ze heeft in de afgelopen jaren diverse cursussen gevolgd op het gebied van natuurlijk genezen, waaronder ook de opleiding Medische Basiskennis.

Bronnen:

De ziekte van Parkinson. Oorzaken en verschijnselen, medische behandeling en zelfhulp, omgaan met patiënten. Auteurs: drs. Wiebe Braam en drs. Ewout Brunt

www.parkinson-vereniging.nl

www.brainmatters.nl

Eigen ervaringen met Parkinsonpatiёnt