Stress in allerlei soorten en maten
Stress is voor iedereen anders. Wat de één als een stressvolle situatie ervaart, is voor de ander puur plezier of passie. Neem bijvoorbeeld spreken in het openbaar: dat is mijn passie en er zijn velen voor wie spreken in het openbaar een routine is geworden waar ze heel nonchalant over zijn. Toch zijn er ook velen die liever dood gaan dan dat ze op een podium staan en voor een volle zaal moeten spreken.
Wat stress zo grillig maakt, is dat het een noodzakelijke drijfveer is. We zitten dusdanig in elkaar dat het moeilijk is in actie te komen zonder een of andere stressprikkel. Dit kunnen onze eigen gedachten zijn, prikkels van buitenaf of zelfs verbeelding. Piekprestaties komen tot stand door een verhoogd stressniveau, maar het is niet handig als de stress met je aan de haal gaat en chronisch wordt. Als dat gebeurt werkt het juist averechts. Tijdens de eerste fasen van een stressperiode maken onze hersenen cellen aan die het geheugen verbeteren. We moeten immers scherp zijn en bliksemsnel kunnen handelen als we in gevaar zijn en daar hebben we een optimaal werkend stel hersens voor nodig. Maar als de stress te lang aanhoudt wordt deze celgroei juist geblokkeerd. Er is dan blijkbaar sprake van een bedreiging die langer aanhoudt. Dit vraagt een andere strategie van ons lichaam. Nu is het juist van belang om krachten te sparen.
Prestatievermogen
Wanneer de stress niet constant is, maar afgewisseld wordt met perioden van rust, gaan we door de stress juist beter presteren. Er is niets mis met een beetje stress. Sterker nog, we kunnen niet zonder. Houdt de stress echter aan zonder dat dit ergens toe leidt, dan raken lichaam en geest overbelast. Jouw talent om je emoties te managen en kalm te blijven onder spanningen van buitenaf heeft een directe relatie met jouw prestatievermogen.
Goed met stress kunnen omgaan levert je niet alleen gezondheidswinst op omdat je geen stressklachten ontwikkelt en ontspannen door het leven gaat, het helpt je ook om het maximale uit jezelf te halen en krachtig in je leven te staan.
Chronische stresscurve
Zoals je op het diagram kunt zien, begint stress met een toename van productiviteit, totdat je een omslagpunt bereikt. Daarna gaat het snel bergafwaarts. Dit omslagpunt is voor iedereen verschillend en hangt af van hoe je met stress omgaat. Het is daarom goed om te weten wat de vroege signalen zijn die aangeven dat je te veel aan stress begint te ervaren wat je uiteindelijk over de rand kan duwen. Deze signalen kunnen voor iedereen anders zijn en zijn meestal heel subtiel. Vaak hebben anderen eerder door dat je gestrest bent dan jijzelf.
Probleem
In de oertijd werden we blootgesteld aan stress door de aanwezigheid van bijvoorbeeld wilde dieren. Die stress werd afgewisseld met perioden van rust en veiligheid zodat het lichaam kon herstellen. Tegenwoordig is onze maatschappij complex geworden en hebben we te maken met allerlei bedreigingen. Wijzelf zijn ook veranderd, of liever gezegd, onze hersenen zijn veranderd. We hebben de eigenschap ontwikkeld om ons zorgen te blijven maken over zaken die zich niet in het hier en nu voordoen, maar die in het verleden of in de toekomst spelen. Dat zijn zaken die we niet kunnen beïnvloeden op het moment dat we ons er zorgen over maken (ze spelen immers helemaal niet op dit moment) en dat creëert een chronische stressprikkel. Deze stressvorm vergroot de kans op hart- en vaatziekten, depressie en overgewicht en tast het cognitieve prestatieniveau aan. Het is de stressvorm waardoor we overbelast raken en waarvan we de meeste last hebben in ons dagelijks leven. Tegelijkertijd is deze stress gebaseerd op de manier waarop wijzelf de wereld ervaren. Het is subjectieve stress en daarom kunnen we er zelf veel invloed op uitoefenen.
Stresssignalen
Frequent hoofdpijn
Frequent hoofdpijnSpanning in de kaak, gespannen nek-, gezicht- en schouderspieren en tandenknarsen zijn lichamelijke reacties op stress die kunnen leiden tot hoofdpijn.
Lichamelijke pijn en spanningen
Stress veroorzaakt de zogenaamde vlucht- of vechtreactie. Jouw lichaam bereidt zich voor op bedreigende situaties die mogelijk om actie vragen. Je lichaam stuurt meer bloed naar de spieren, wat leidt tot spierspanningen . Als er geen actie (ontlading) komt, blijven de spieren gespannen en kunnen ze pijnlijk of beurs aanvoelen.
Rusteloosheid, nerveuze tic met handen of voeten
Stress kan de oorzaak zijn van deze vrij veel voorkomende nerveuze gewoonten. Je ziet veel volwassenen die rusteloos zijn met hun handen of benen.
Gastro-intestinale stress
Voor sommige mensen vormen hun darmen de barometer voor overmatige stress. Zij kunnen last krijgen van diarree, constipatie, misselijkheid of een brandend gevoel in de maag.
Acne
Stress verhoogt de bloedwaarde van het stresshormoon cortisol. Een verhoogd cortisolgehalte kan acne verergeren.
Eczeem
Stress kan de ontstekingsreacties van de huid verslechteren waardoor eczeem getriggerd of verergerd kan worden. Stress kan ook roos verergeren.
Toename zweten
We zweten wanneer we gestrest zijn. Dit komt door hormonale reacties waaronder een toename van adrenaline, dat net als cortisol het lichaam voorbereidt op de vecht- of vluchtreactie.
Insomnia, nachtmerries, slaapwandelen of andere verstoorde slaappatronen
Chronische stress doet de REM-slaap toenemen en de trage hersengolven oftewel diepe slaap afnemen. Dit verstoort het onderhoud en de regeneratie van de lichaamscellen.
Vaak ziek zijn
Stress veroorzaakt overproductie van hormonen die jouw immuunsysteem reguleren en dat heeft weer een ongunstige reactie op de productie van de witte bloedcellen die ontstekingen tegengaan. Dit verzwakt je immuunrespons en maakt je vatbaarder voor allerlei ziektes.
Verminderde interesse in seks, seksuele problemen (bij mannen), verminderde vruchtbaarheid (bij vrouwen)
Stress remt het Gonadotropine-Releasing hormoon het belangrijkste sekshormoon van het lichaam. Dit kan weer leiden tot verminderde hoeveelheid sperma, problemen met de eisprong en seksuele activiteiten.
Paniekaanvallen
Stress verergert emotionele reacties waardoor je prikkelbaarder, onrustiger en nerveuzer wordt. Je hebt een vergrote kans op stemmingswisselingen en bent sneller geïrriteerd. Het kost je moeite om je aandacht bij de les te houden en beslissingen te nemen. Vaak verslechtert je geheugen. Ook is er een verhoogde kans op paniekaanvallen en hyperventilatie.
Hulp nodig
Als je een aantal van deze symptomen bij jezelf herkent, heb je absoluut hulp nodig om jouw stressniveau te verlagen. In het verleden was bij mij een van de eerste symptomen van stress het verergeren van hoofdroos. Zodra ik merkte dat ik schilfers had als ik mijn haren kamde, wist ik dat ik leed aan verborgen stress. Een andere ervaring was dat anderen mij vroegen of er iets aan de hand was, waarop ik dan geprikkeld reageerde. Mijn ex-vrouw kreeg in ons huwelijk vaak van mij te horen dat ze altijd zo negatief was en van een mug een olifant maakte, terwijl ik niet eens in de gaten had dat ik degene was die gestrest was. De kinderen hadden ook direct in de gaten wanneer ze me niet lastig moesten vallen en vermeden me als ik stress had. Andere tekenen van stress waren bij mij lage rugpijn en last van mijn nek. Het is belangrijk dat je elk symptoom als een rode vlag ziet om onmiddellijk in actie te komen.
Tot slot
De stress waaronder we lijden, creëren we vaak zelf door de manier waarop we naar de mogelijke gevolgen van situaties kijken en de verwachtingen die we hebben. Het goede nieuws is dat we kunnen leren om anders naar stress te kijken. Daardoor zullen we situaties die voorheen stressvol voor ons waren, anders gaan ervaren. Mensen die topprestaties leveren hebben zichzelf bepaalde strategieën aangeleerd die hen in staat stellen beter met stress om te gaan. Hierdoor hebben ze meer controle over de intensiteit van de stress die ze ervaren en kunnen ze voorkomen dat de stress chronisch wordt.
Een van de grootste angsten die we hebben is het gevoel geen controle te hebben over een situatie. Dat is wat ons de meeste stress geeft.
Ga naar mijn site www.stressvrijleven.training voor meer gratis tips.
